Kartelmes

[Zunigkyk]

Hoe slijp je die?

 

(Moderator: Sorry, dit gaat niet over satellietontvangst, en zal wel naar een andere rubriek moeten...)

11 september 2020 aangepast door Zunigkyk

[gerrit B]

Niet, gewoon een nieuwe kopen.

De meesten die een kartelmes slijpen hebben ten eerste een slecht mes want normaal worden die alleen maar stomp als je er vreemde dingen mee gaat bewerken/snijden maar ook als ze die gaan slijpen dan worden er vaak de kartels afgeslepen en dan wordt het helemaal een waardeloos mes.

Ik heb hier zelf de messen van een zwitsers merk, met het broodmes snij je, ook na 2 a 3 jaar gebruik, zelfs vers brood nog aan plakjes van een halve centimeter en de groente messen kosten slechts iets van 2 a 3 euro en voor dat geld kun je ze niet laten slijpen.

Wel gaan ze jaren mee en heeft menigeen er zich al mee gesneden in de veronderstelling dat ze een mes hadden als thuis en dan even iets snijden en tegen de duim doordrukken alleen gaan deze ook dwars door je vel en verder.

Het broodmes (goed 20 euro) is trouwens ook erg geschikt om nog half bevroren vlees mee te snijden.

[johnno]

Vroeger kwam de scharensliep aan de deur, en die heeft ooit onze bestekmessen geslepen.

Ze werden dan over de oude karteling heen opnieuw gekarteld, waardoor de karteling dan een beetje rommelig leek.

Maar ze waren wat bruikbaarheid betreft dan wel weer als nieuw.

 

Maar waar vindt je nog een scharensliep?

[Tonskidutch]

kartelmessen worden niet met de hand geslepen maar met een apparaat dat ritmisch de te slijpen zijde naar de slijpsteen toebrengt en terug maar ook automatisch de lengte van het mes afwerkt.

In Solingen kun je dat elk jaar zien en ook je eigen messen laten slijpen voor een prikkie .

LVR-Industriemuseum Solingen

deze sleep mijn uitbeenmes, geen foto van kartelmes helaas

[Zunigkyk]

De vertaling van "kartelmes" in het engels luidt: "serrated knife".

Als ik dan zoek op "serrated knife sharpening" komen er zowaar wat suggesties binnen.

Een langwerpig conische (diamant-)vijl wordt dan gebruikt voor de groeven.

Bijvoorbeeld zoiets:

De conische vijl uit dit plaatje lijkt me meer iets voor een broodmes, voldoet waarschijnlijk niet voor fijne karteling op tafelbestek.

 

Overigens heb ik me in het verleden wel eens vaker afgevraagd hoe het zou kunnen.

Ik dacht dan aan iets met wat stappenmotoren (ik denk dat er 3 nodig zijn) en wat mechaniek wat niet heel zwaar gebouwd hoeft te zijn.

Met een tastertje scan je dan de bestaande karteling die je vervolgens aanscherpt met een klein slijpschijfje.

In detail is de ruimtelijke beschrijving niet altijd rechttoe rechtaan, vooral bij bestek kan de karteling ook in een bocht lopen.

Maar dat is allemaal een kwestie van software schrijven.

De hard- en software kan volgens mij met Arduinospulletjes gemaakt worden.

Wie dus nog een leuk origineel project zoekt heeft een kans om te schitteren.

 

Maar misschien maak ik het veel te ingewikkeld. Ik had eigenlijk gedacht dat daar wel een machientje voor was.

12 september 2020 aangepast door Zunigkyk

[Zunigkyk]

Deze suggereert dat je er (ook) kartelmessen mee slijpt, en hoe het moet. Accusharp

 

12 september 2020 aangepast door Zunigkyk

[de mon]

Voor ronde kartelmessen heeft men iets, voor vlakke weet ik niet.  Of koop een nieuw.

https://youtu.be/YPwcHjCA6gM

[gerrit B]

Ik geloof niet in dat soort zaken, prachtig voor een glad mes maar zeker niet voor een kartelmes.

Mij is altijd geleerd "een kartelmes kun je niet betaalbaar opnieuw laten slijpen"

Kijk maar eens hoe een kartelmes geslepen is.

Als je goed kijkt dan zie je dat de kartel richting het snijvlak steeds dieper uitgeslepen is, ga je daar aan slijpen dan slijp je de kartels weg maar maak je ze niet dieper, gevolg dat je snijvlak op de plek van de kartels steeds dikker wordt en je kartels zelf worden steeds kleiner.

Juist door die kartels zijn ze scherp en slijp je dat weg dat blijft er meestal een waardeloos mes over.

Dus gewoon in de la laten liggen als er herinneringen aan kleven (en anders weggooien) en dan nieuwe kopen voor het dagelijkse gebruik.

 

[Zunigkyk]

10 uren geleden, gerrit B zei:

Ik geloof niet in dat soort zaken, prachtig voor een glad mes maar zeker niet voor een kartelmes.

Mij is altijd geleerd "een kartelmes kun je niet betaalbaar opnieuw laten slijpen"

Kijk maar eens hoe een kartelmes geslepen is.

Als je goed kijkt dan zie je dat de kartel richting het snijvlak steeds dieper uitgeslepen is, ga je daar aan slijpen dan slijp je de kartels weg maar maak je ze niet dieper, gevolg dat je snijvlak op de plek van de kartels steeds dikker wordt en je kartels zelf worden steeds kleiner.

Juist door die kartels zijn ze scherp en slijp je dat weg dat blijft er meestal een waardeloos mes over.

Dus gewoon in de la laten liggen als er herinneringen aan kleven (en anders weggooien) en dan nieuwe kopen voor het dagelijkse gebruik.

 

Ik ben het in grote lijnen helemaal met je eens hoor.

Echter... ben ik op zoek naar mogelijkheden om het 'onmogelijke' toch voor elkaar te krijgen.

Het oude kartelmes weggooien en een nieuwe kopen behoort dan niet tot de oplossingen.

Ik heb te vaak moeten eten met botte messen zowel bij mensen thuis als in prijzige restaurants.

Ik zie wel commerciële waarde in een deugdelijke kartelmessenslijper.

 

Ik heb wat zitten neuzen in de catalogus van Pferd Op pagina 47 staat een redelijk degelijk schijfje met R=1, model 14F1. Dat is de kleinste radius die ik kan vinden. Met Arduino-besturing kan je met die basisvorm ook grotere radii maken.

Echter hebben de meeste tafelmessen een veel kleinere karteling. Wat in mijn la ligt heeft veelal groefjes van amper 0,5mm op een steek van 1mm. Die groefjes zijn ook niet mooi komvormig, maar lijken meer met schijfje 14V1 te zijn gemaakt. Minikarteling wordt heel wat lastiger!

.

In dezelfde catalogus staan ook schijfjes met een galvanische binding.

Ik vraag me af of die dan electrisch geleidend zijn.

Dan wordt het interessant: je kan de slijpschijf dan als taster gebruiken. Je zet er spanning op en kan precies vaststellen of er wel/geen stroom via het mes loopt.

13 september 2020 aangepast door Zunigkyk

[johnno]

11 uren geleden, gerrit B zei:

Ik geloof niet in dat soort zaken, prachtig voor een glad mes maar zeker niet voor een kartelmes.

Mij is altijd geleerd "een kartelmes kun je niet betaalbaar opnieuw laten slijpen"

Kijk maar eens hoe een kartelmes geslepen is.

Als je goed kijkt dan zie je dat de kartel richting het snijvlak steeds dieper uitgeslepen is, ga je daar aan slijpen dan slijp je de kartels weg maar maak je ze niet dieper, gevolg dat je snijvlak op de plek van de kartels steeds dikker wordt en je kartels zelf worden steeds kleiner.

Juist door die kartels zijn ze scherp en slijp je dat weg dat blijft er meestal een waardeloos mes over.

Dus gewoon in de la laten liggen als er herinneringen aan kleven (en anders weggooien) en dan nieuwe kopen voor het dagelijkse gebruik.

 

Zoals ik eerder schreef hielden wij aan het her-kartelen een prima scherp mes over.

Dit gebeurde echter zonder dat rekening werd gehouden met de positie van de oorspronkelijke kartels.

Vandaar dat het snijvak van het mes een wat rommelige indruk wekte.

Maar ik heb het dan over zo'n 60 jaar geleden, en toen was dit her-kartelen wel degelijk betaalbaar.

 

De scharensliep is echter niet voor niets uit het straatbeeld verdwenen.

Ook een bestekset van goede kwaliteit kost in vergelijking met toen nu nog maar een schijntje.

Daardoor is het net als met zoveel andere dingen goedkoper te vervangen dan te repareren.

 

Maar Zunigkyk heeft overduidelijk een andere reden dan economie voor zijn plan.

En daar is ook helemaal niets verkeerd mee.

 

 

[trust]

Inderdaad niks mis met het maken van een uniek apparaat , weet er van mee te praten .

Het her-kartelen van de bestek messen heb ik vorig jaar ook gedaan ,  op een simpele (intensieve) manier , maar wel tevredenstellend .

Hiervoor gebruikte ik een werkbank slijpmachine met een gebruikte 1 mm dunne doorslijp schijf .

Gebruikt , omdat die anders te groot was en omdat dan het slijpvlak rond is .

Aan de slijp machine een klos met een gleuf voor de schijf met daarnaast op de juiste afstand van de kartels , een spijkertje .

Door het mes vertikaal schuin met een kartel tegen de spijker te houden en het mes richting schijf te bewegen ,kun je heel gecontroleerd te werk gaan .

Na de bestek messen heb ik ook maar de keuken messen gedaan , die hadden een grovere kartel , daarvoor heb ik een 3 mm schijf gebruikt .

De braampjes heb ik met een wetsteen verwijderd .

[Zunigkyk]

@trust

Kijk! Daar was ik naar op zoek, mensen die het geprobeerd hebben. Bedankt voor je foto's.

 

Ik ben nog even verder wezen zoeken naar slijpschijfjes.

Die van Pferd zijn eigenlijk te dik, omdat de fijn-karteling in mijn keukenla groefjes van ca 0,5mm bezit op een steek van 1mm.

 

Het blijkt dat Proxon ook wel e.e.a. in het assortiment heeft:

(deze hebben waarschijnlijk niet een mooie radius, maar houden afhankelijk van slijtage het midden tussen recht en rond)

Proxon PRX-28840  D=20 t=0,6mm schacht=2,35mm
Proxon PRX-28654  D=23 t=0.6mm schacht=2,35mm
Proxon PRX-28842  D=38 t=0,6mm schacht=2,35mm
Proxon PRX-28012  D=50 t=0,5mm gat=10mm (voor Proxon cirkelzaag, voorlopig de "dunheidskampioen" zie foto)

 

14 september 2020 aangepast door Zunigkyk
plaatje

[Zunigkyk]

Bij nader inzien blijkt dat ook de fijnkarteling met steek 1mm op tafelbestek een ronding heeft van tenminste 2mm diameter (R=~1 a 1,5).

Dat kan omdat maar een klein deel van de cirkel gebruikt wordt.

Ook is duidelijk te zien dat de vooral bij kleine kartelingen de tanden niet in elkaar overlopen: het zijn maar kleine deukjes, je hebt dus (al of niet zo bedoeld)  ongekartelde botte deeltjes. (Zo bedoeld, opdat er geen scherpe punten zijn die je bord kapot schrapen? Het zachtere eetbaar materiaal wordt met de scherpe  kartelflank gesneden.)

Komt er op neer dat je met een slijpsteen die basisstructuur al snel naar de knoppen slijpt...

 

Ik denk dat een paar halen met een "geschikte ronde slijp vijl" beter afloopt.

Als het spul te krijgen is zou ik zoiets proberen: https://www.pferd.com/media/PDF-nl/Gereedschappenhandboek/PFERD-gereedschappenhandboek-catalogus-4-nl.pdf

Pagina 143, de rond 2,35mm.

 

14 september 2020 aangepast door Zunigkyk

[Anoniem]

Op 11-9-2020 om 22:48, johnno zei:

Maar waar vindt je nog een scharensliep?

 

Hier in de buurt zit er nog eentje, maar dan aan huis.

[Zunigkyk]

3 uren geleden, kiekiek zei:

 

Hier in de buurt zit er nog eentje, maar dan aan huis.

Jaja... hier ergens?